De lonen zijn dit jaar in veel branches enorm gestegen. Ook voor 2024 kunnen werkgevers nog forse verhogingen verwachten, maar mede door de minder hoge inflatie zal de stijging iets beperkter zijn dan in 2023. Dat komt naar voren uit de Macro Economische Verkenning 2024.
Op Prinsjesdag publiceert het Centraal Planbureau (CPB) standaard de Macro Economische Verkenning (MEV). Hierin maakt het CPB een inschatting van de economische ontwikkelingen in het komende jaar. In de MEV 2024 (pdf) raamt het CPB dat de cao-lonen in 2023 gemiddeld met 5,8% omhooggaan en in 2024 met 5,6%. Ook het incidentele loon – loonstijging op basis van bijvoorbeeld promotie of baanwisseling – neemt toe. Dit duidt op een verbeterde onderhandelingspositie van werkenden. De verwachte inflatie voor 2024 (3,8%) blijft achter op de stijging van de cao-lonen. De mediane koopkracht neemt toe met 1,8%. Hoeveel de lonen daadwerkelijk toenemen, moet nog maar blijken. Zo zijn de lonen dit jaar veel sterker gestegen dan het CPB bij Prinsjesdag 2022 inschatte. De werkelijke loonstijging hangt af van de onderhandelingsresultaten aan de cao-tafel.
Zoals gebruikelijk, zetten de vakbonden hoog in. FNV noemt voor de cao-onderhandelingen in 2024 een looneis van 5% tot 14% én automatische prijscompensatie (de cao-lonen stijgen dan mee met de prijzen). De grootste vakbond van Nederland vindt deze forse eis gerechtigd omdat er in veel cao’s nog een inflatieachterstand moet worden goedgemaakt.
Ook CNV zegt de ‘strijd’ aan te gaan en zet het komende jaar in op 4% tot 10% loonsverhoging. De looneis zal sterk per cao verschillen, omdat voor een deel van de cao’s dit jaar al een stevige loonsverhoging is afgesproken, terwijl ook ‘honderdduizenden’ werkenden nog geen cao-verhoging hebben gekregen. Om werkenden rond te laten komen, wil CNV bovendien nominale verhogingen. Daarnaast wil de vakbond werknemersaandelen, zodat werknemers meeprofiteren van winsten.
In 2022 kondigden de vakbonden een historisch hoge looneis aan. Het heeft er dit jaar toe geleid dat in veel cao’s een grote sprong in de lonen is gemaakt. Werkgeversvereniging AWVN meldde onlangs dat in augustus de loonafspraken voor cao’s uitkwamen op gemiddeld 7,4%. In mei ging het nog om 8,2%. De daling lijkt dus ingezet. Volgens AWVN ligt de conclusie voor de hand dat de loonafspraken over hun hoogtepunt heen zijn als gevolg van de minder hoge inflatie in de afgelopen periode en verslechterde economische omstandigheden.
Die somberheid over de economie komt ook terug in een onderzoek van werkgeverspartijen VNO-NCW en MKB-Nederland. Hierin spreekt de helft van de brancheorganisaties de verwachting uit dat de economie de komende tijd zal verslechteren en dat in 2024 de winsten verder zullen dalen. Slechts 8% verwacht verbetering. De werkgeversverenigingen willen dan ook voorzichtig zijn met loonstijgingen, die de financiële ruimte van bedrijven beperken.